萝莉视频

Mae seicosis yn derm a ddefnyddir i ddisgrifio gr?p o symptomau. Pan fydd rhywun yn profi seicosis, mae eu meddyliau a'u teimladau yn newid mor ddramatig fel eu bod yn ei chael hi'n anodd adnabod beth sy'n real a beth sydd ddim.

Mae seicosis yn llawer mwy cyffredin nag y mae llawer o bobl yn meddwl, a gall fod yn anhygoel o frawychus i'r person sy'n ei brofi a pheri gofid mawr i'r rhai o'u cwmpas. Fodd bynnag, mae cymorth a chefnogaeth ar gael.

Camddychmygion

Mae camddychmygion yn gredoau sydd gennych ac sy'n real iawn i chi. Fodd bynnag, mae'n debyg na fyddant yn cael eu rhannu gan, nac yn gwneud synnwyr i bobl eraill fel eich ffrindiau a'ch teulu. Gall y camddychmygion wneud i chi gredu’n gryf:

• eich bod chi’n llawer mwy pwerus, pwysig, cyfoethog neu enwog nag ydych chi mewn gwirionedd. Er enghraifft, efallai y byddwch chi'n meddwl eich bod chi'n aelod o'r teulu brenhinol.
• fod pethau'n gysylltiedig ? chi a'ch bywyd. Er enghraifft, efallai y byddwch chi'n meddwl bod pobl ar y teledu neu'r radio yn cyfathrebu ? chi neu'n anfon negeseuon i chi yn unig.
• eich bod chi'n cael eich gwylio, eich niweidio neu fod pobl yn cynllwynio yn eich erbyn. Er enghraifft, efallai y byddwch chi'n meddwl bod y llywodraeth yn gwrando ar eich galwadau ff?n.

Efallai y byddwch chi'n mynegi neu’n siarad am y credoau hyn gyda phobl eraill. Neu efallai y byddwch chi'n gwneud pethau sy'n gysylltiedig ?'r credoau hyn, fel cuddio rhag y bobl rydych chi'n teimlo sydd yn eich brifo.

Ni fydd y credoau hyn yn hawdd i’w hegluro oherwydd eich crefydd neu’ch diwylliant.

Rhithwelediadau

Rhithwelediadau yw pan fyddwch chi'n profi pethau nad yw pobl eraill yn eu profi. Gallai hyn olygu clywed, gweld, teimlo, arogli neu flasu pethau nad ydynt yno.

"Profiad llawer mwy cyffredin arall fydda i’n gael yw gweld a theimlo morgrug ar draws fy nghorff ac yn heidio yn yr ystafell o'm cwmpas." Debra

Y math mwyaf cyffredin o rithwelediad yw rhithwelediadau clywedol (clyw). Dyma lle rydych chi'n clywed synau, llais neu leisiau na all eraill eu clywed. Mae'r lleisiau hyn fel arfer yn teimlo fel rhywun yn siarad yn eich clust, o'r tu ?l i chi, neu yn y pellter, yn hytrach nag y tu mewn i'ch pen. Efallai y bydd y lleisiau weithiau yn siarad yn uniongyrchol ? chi, neu efallai y byddant yn siarad amdanoch chi ymysg ei gilydd. Neu efallai y byddant yn gwneud y ddau.

Efallai y byddwch chi'n teimlo bod eich meddyliau yn cael eu 'darlledu' yn uchel, ac yn credu bod eraill yn gallu eu clywed.

Weithiau bydd camddychmygion yn gweithio i helpu i 'esbonio' eich rhithwelediadau. Er enghraifft, os gallwch chi glywed lleisiau yn siarad amdanoch chi, efallai y byddwch chi'n datblygu camddychmygion bod eich cymdogion yn cynllwynio yn eich erbyn, a dyma'r lleisiau y gallwch eu clywed.

Gall rhithwelediadau clywedol swnio'n wahanol i wahanol bobl. Mae rhai pobl yn clywed lleisiau sy'n frawychus, yn ddychrynllyd neu'n aflonyddu. Mae pobl eraill yn clywed lleisiau sy'n fwy 'niwtral', ac mae rhai pobl hyd yn oed yn clywed lleisiau sy'n gysurlon neu'n dawel. Mae rhai pobl yn clywed lleisiau mwy niwtral neu gyfeillgar ar y cychwyn, gyda’r lleisiau hynny’n dod yn fwy cynhyrfus neu aflonyddgar dros amser.

"Dywedodd y lleisiau fy mod i'n gyfrifol am ryfeloedd, troseddu a chlefyd. Fodd bynnag, dyma beth roeddwn i wedi bod yn cael rhithwelediadau amdano cyn clywed y lleisiau. Daeth y ddau i ryngweithio ac atgyfnerthu ei gilydd." Marc

Meddwl anhrefnus

Os ydych chi'n profi meddwl anhrefnus:

• efallai y bydd eich meddyliau a'ch syniadau yn ddryslyd ac yn ymddangos yn ddatgysylltiedig
• efallai y bydd pobl eraill yn ei chael hi'n anodd dilyn yr hyn rydych chi'n ei ddweud
• mewn rhai achosion, gall eich lleferydd fynd mor ddryslyd fel nad yw'n gwneud synnwyr o gwbl.

Credu eich bod chi'n cael eich dylanwadu neu eich rheoli

Efallai y byddwch chi'n dechrau credu’n gryf iawn:

• bod eich meddyliau, teimladau neu weithredoedd yn cael eu dylanwadu neu eu rheoli gan rywun neu rywbeth. Er enghraifft, microsglodyn neu loeren
• bod eich meddyliau'n cael eu rhoi yn eich meddwl neu eu tynnu o’ch meddwl gan rywun neu rywbeth arall
• bod eich meddyliau'n cael eu darlledu o'ch meddwl fel y gall pobl eraill ddweud beth ydyn nhw

Efallai y byddwch chi'n dod yn amheus o'r bobl o'ch cwmpas ac yn ei chael hi'n anodd ymddiried mewn eraill, neu efallai y byddwch chi'n credu eich bod chi'n cael eich rheoli gan rym allanol fel Duw, y Diafol, ysbrydion neu estroniaid (‘aliens’).

Bydd y profiadau hyn yn teimlo'n real i chi, hyd yn oed os gall eraill o'ch cwmpas weld nad ydyn nhw.

Mae'n bwysig nodi eich bod chi'n annhebygol o brofi'r symptomau hyn trwy'r amser. Yn hytrach, rydych chi'n debygol o brofi symptomau gwahanol ar wahanol adegau, a bydd y symptomau hyn yn fwy neu’n llai difrifol yn dibynnu ar nifer o ffactorau. Er enghraifft, efallai y byddwch chi'n profi camddychmygion, ac yna’n decrhau cael rhithwelediadau yn ddiweddarach. Gall hyn ei gwneud hi'n anodd sylweddoli eich bod chi'n s?l.

Pan fyddwch chi'n profi seicosis, efallai y byddwch hefyd yn ei chael hi'n anodd sylweddoli eich bod chi'n profi'r symptomau a ddisgrifir uchod. Yn anffodus, gall hyn ei gwneud hi'n anodd mofyn help.

"Un bore, roedd yn ymddangos fy mod i mewn byd a oedd yn rhyfedd ac yn hollol wahanol ... roedd pob coeden a phostyn lamp yn cynnwys camera cudd neu feicroffon i ysb?o arnaf." Marc

Gwahanu camddychmygion oddi wrth realiti

Efallai y bydd yn anodd i bobl eraill sylweddoli eich bod chi'n profi camddychmygion. Mae hyn yn arbennig o wir os oes pethau yn eich bywyd sy'n cysylltu i'ch camddychmygion, neu os yw eich camddychmygion yn seiliedig ar bethau go iawn. Er enghraifft:

• Crefydd - Os ydych chi'n grefyddol, efallai y bydd credu y gallwch chi siarad ? Duw trwy weddi fod yn rhan normal o'ch system gred. Fodd bynnag, os yw'r credoau hyn yn dechrau dod yn fwy dwys neu eithafol, neu'n dechrau effeithio ar eich perthnasoedd ag eraill, gallai hyn fod yn arwydd eich bod chi'n s?l.
• Cyflogaeth – Efallai y bydd yn anodd i eraill sylweddoli eich bod chi'n profi camddychmygion os oes gennych swydd sydd ? chyswllt ?’ch camddychmygion. Er enghraifft, os ydych wedi gorfod gweithio gyda gwybodaeth gyfrinachol, er enghraifft, yn y Llywodraeth neu'r fyddin, a bod gennych gamddychmygion ynghylch gwyliadwriaeth.
• Bywyd personol – Gall pethau fod wedi digwydd i chi yn eich bywyd personol a arweiniodd at i chi gael eich rheoli neu eich gwylio. Er enghraifft, bod mewn perthynas ble roedd camdriniaeth. Os ydych chi'n datblygu camddychmygion eich bod chi'n cael eich dilyn neu eich rheoli, efallai y bydd yn cymryd mwy o amser i eraill sylweddoli eich bod chi'n s?l.

Os ydych chi'n profi camddychmygion, bydd y meddyliau a'r syniadau sydd gennych yn fwy eithafol nag arfer, ac mae'n debyg y byddant yn ymddangos yn rhyfedd neu allan o gymeriad i eraill.

Gall fod yn anodd i bobl nad ydynt wedi profi seicosis ddeall sut beth ydyw. Mae pobl sydd ? phrofiad byw o seicosis wedi cytuno'n garedig i rannu eu profiadau yma:

"Roeddwn i'n eistedd mewn maes parcio ysbyty ac roeddwn i'n teimlo fel pe bawn i mewn i gl?b mawr a gwag iawn. Y cyfan y gallwn ei weld oedd darnau jig-so llwyd tywyll a du a oedd yn ffurfio'r byd. Dechreuodd y rhain ddisgyn tuag allan a’m gadael mewn gwagle du. Roeddwn wedi dychryn am fy mywyd. Roedd fel pe bai'r byd wedi chwalu, a bod diwedd ein planed wedi cyrraedd." Debra

"Roedd gen i olygfa o'r dociau ac roeddwn bron yn gallu gweld rhai o enwau'r llongau. Roeddwn i mewn seicosis dwfn ac fe wnes i roi fy llaw allan o'r ffenestr i gyffwrdd ?'r llongau, craeniau a dociau." Michael

"Roeddwn i'n arfer meddwl fy mod i mewn poen ofnadwy. Nid camddychymyg oedd hyn ond rhithwelediad synhwyraidd – roeddwn i'n gallu ei deimlo mewn gwirionedd. Roedd y boen hyd yn oed yn bresennol wrth i mi glywed lleisiau – roedd hyn yn ymddangos i roi realiti ychwanegol i'm symptomau. Yn aml byddwn i'n cael cur pen ar yr un pryd ? meddyliau dychrynllyd." Marc

Mae seicosis yn derm a ddefnyddir i ddisgrifio clwstwr o symptomau. Mae hefyd yn derm ymbarél. Gall pobl ? llawer o wahanol gyflyrau brofi symptomau seicosis, gan gynnwys:

• sgitsoffrenia
• anhwylder sgitsaffeithiol
• anhwylder deubegynol
• iselder difrifol

Gall cyflyrau iechyd meddwl eraill fel anhwylder gorbryder cyffredinol neu anhwylder obsesiynol-gorfodaethol (OCD) hefyd arwain at rywun yn datblygu seicosis. Gall hyn ddigwydd o ganlyniad i straen eithafol sy'n gysylltiedig ?'r cyflwr.

Gall seicosis hefyd ddigwydd pan fydd rhywun:

• wedi cael anaf i'r ymennydd
• yn rhoi’r gorau i yfed alcohol
• wedi’i amddifadu o gwsg
• wedi cymryd cyffuriau adloniadol, fel canabis neu gocên
• yn rhoi’r gorau i gymryd cyffuriau adloniadol
• ? haint, fel haint wrin. Gall heintiau weithiau achosi cyflwr o'r enw deliriwm, a all achosi i bobl fynd yn ffwndrys ac weithiau i ddatblygu symptomau seicotig. Mae'r symptomau seicotig fel arfer yn gwella wrth i achos y deliriwm gael ei drin.

Gall hefyd ddigwydd fel sg?l-effaith meddyginiaeth newydd neu a feddyginiaeth a ragnodwyd yn ddiweddar, neu wrth roi’r gorau i gymryd meddyginiaeth.

Weithiau nid yw'n bosibl gweithio allan pam mae rhywun wedi datblygu seicosis.

Mae seicosis yn golygu pethau gwahanol i wahanol bobl:

• Dim ond un 'episod' o seicosis fydd rhai pobl yn ei gael. Mae hyn yn golygu eu bod yn profi seicosis, yn gwella, a byth yn ei brofi eto.
• Mae rhai pobl yn cael sawl episod o seicosis trwy gydol eu bywydau.
• Bydd rhai o'r bobl hyn yn mynd ymlaen i dderbyn diagnosis o sgitsoffrenia, anhwylder sgitsoaffeithiol neu anhwylder seicotig cysylltiedig.

Os ydych chi wedi profi un neu fwy o episodau o seicosis ac eisiau deall pam nad ydych wedi cael diagnosis o gyflwr fel sgitsoffrenia neu anhwylder sgitsoaffeithiol, siaradwch ?'ch meddyg. Efallai y bydd rhesymau pam nad yw'ch meddyg yn teimlo bod unrhyw un o'r diagnosisau hyn yn disgrifio eich profiadau’n iawn.

Nid ydym bob amser yn gwybod beth sy'n achosi seicosis. Gall rhai pethau wneud seicosis yn fwy tebygol o ddigwydd, gan gynnwys:

• Digwyddiadau arwyddocaol mewn bywyd - Gall seicosis weithiau ddigwydd ar ?l digwyddiad arwyddocaol neu straen fel ffrind agos neu berthynas yn marw. Mae hefyd yn fwy tebygol o ddatblygu os yw rhywun wedi profi camdriniaeth neu esgeulustod fel plentyn.
• Genedigaeth - Gall seicosis ddigwydd ar ?l i rywun roi genedigaeth; gelwir hyn  yn seicosis ?l-enedigol.
• - Gall seicosis ddigwydd ar ?l i rywun ddefnyddio cyffuriau anghyfreithlon, fel canabis, LSD, 肠辞肠ê苍 neu 'speed.' Weithiau, os bydd rhywun yn rhoi'r gorau i ddefnyddio cyffuriau neu alcohol, bydd eu seicosis yn gwella. Weithiau fodd bynnag, mae'r berthynas rhwng cyffuriau a seicosis yn fwy cymhleth. Os ydych chi'n defnyddio cyffuriau, siaradwch ?'r bobl sy'n ymwneud ?’ch triniaeth am sut i gael help i stopio.
• Pan fydd gan rywun anhwylder sy’n effeithio ar eu hwyliau - Gall seicosis ddigwydd pan fydd rhywun yn cael episod o iselder difrifol neu episod manig.
• Amddifadedd cwsg - Gall amddifadedd cwsg eithafol achosi seicosis.

Mae'n bwysig nodi y bydd y rhan fwyaf o bobl yn profi straen, yn defnyddio cyffuriau neu'n rhoi genedigaeth a byth yn datblygu seicosis. Weithiau mae seicosis yn digwydd heb reswm amlwg. Os ydych chi’n datblygu seicosis am ba reswm bynnag, mae’n bwysig cofio nad oes bai o gwbl arnoch chi am hyn.

Efallai y bydd eich meddyg eisiau gweithio allan beth achosodd i chi ddatblygu seicosis rhag ofn y gall helpu gyda'ch triniaeth. Er enghraifft, os ydych chi'n cymryd cyffuriau, gallai eich helpu i roi'r gorau i gymryd cyffuriau fod yn rhan bwysig o’r broses tuag at wella. Fodd bynnag, os ydych chi'n defnyddio cyffuriau neu alcohol i ymdopi, ni ddylai hyn eich atal rhag derbyn triniaeth amserol, seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer seicosis.

"Mae camsyniad cyffredin ymysg y cyhoedd bod rhaid i rywbeth fod wedi digwydd i rywun, naill ai trawma neu gyffuriau. Ond i rai pobl nid oes ganddyn nhw unrhyw un o'r pethau hynny. Weithiau mae'n digwydd ac nid oes unrhyw beth y gallech chi fod wedi'i wneud i'w atal - nid yw'n golygu eich bod chi'n feddyliol wan. Dim ond un o'r pethau hynny sy’n digwydd ydyw." Dr John Crosby

Os ydych chi'n profi unrhyw un o'r symptomau sy'n gysylltiedig ? seicosis, siaradwch ?'ch meddyg teulu. Mae'n debyg y byddant yn eich cyfeirio at wasanaeth iechyd meddwl arbenigol neu'ch gwasanaeth Ymyrraeth Gynnar mewn Seicosis lleol.

Gwasanaethau Ymyrraeth Gynnar mewn Seicosis

Mae gwasanaethau Ymyrraeth Gynnar mewn Seicosis (EIP) yn fodel gofal a roddwyd ar waith i sicrhau bod pobl sy'n profi seicosis neu a allai fod yn profi seicosis yn cael y gofal cywir yn gyflym. Mae yna lawer o dystiolaeth i ddangos fod pobl yn fwy tebygol o wella, ac i wella’n sydyn, os ydynt yn derbyn cymorth ar gyfer seicosis yn gyflym.

Asesiad

Os ydych chi'n profi symptomau seicotig, dylai gweithiwr proffesiynol sydd ag arbenigedd mewn seicosis eich asesu i ddarganfod mwy am:

• eich iechyd meddwl
• p'un a ydych chi'n defnyddio cyffuriau neu alcohol
• unrhyw feddyginiaethau rydych chi'n eu cymryd
• unrhyw gyflyrau iechyd corfforol a allai fod gennych a'ch lles corfforol cyffredinol
• eich perthnasoedd a'ch rhwydweithiau cymorth - er enghraifft, os ydych chi'n cael eich cefnogi gan ofalwr
• unrhyw brofiadau trawmatig neu anodd y gallech fod wedi'u cael yn y gorffennol
• eich hanes o ran addysg a chyflogaeth
• eich ansawdd bywyd yn gyffredinol.

Efallai y bydd hyn yn ymddangos fel llawer o wybodaeth. Fodd bynnag, gall deall sut rydych chi'n byw, pethau y gallech fod yn eu cael yn anodd, a'r holl wahanol ffyrdd y gallant eich helpu chi helpu’r bobl sy’n ymwneud ?’ch triniaeth.

Yn anffodus, os ydych chi'n profi episod o seicosis, efallai na fyddwch chi'n gallu dweud eich bod chi'n s?l. Gall hyn ei gwneud hi'n anoddach ceisio help.

Nid oes prawf corfforol ar gyfer seicosis. Yn lle hynny, bydd y person sy'n eich asesu yn ceisio dysgu mwy am unrhyw symptomau y gallech fod yn eu profi. Bydd hyn yn eu helpu i wneud diagnosis cywir.

Mae yna lawer o wahanol bethau a all helpu rhywun sydd ? seicosis. Gall y pethau hyn fod yn ddefnyddiol ar wahanol adegau ac mewn gwahanol ffyrdd.

Yn anffodus, nid yw rhai o'r gwasanaethau rydyn ni'n s?n amdanynt yn yr adran hon bob amser ar gael ledled y DU gyfan. Mae rhai gwasanaethau ar gael, ond efallai na fyddwch chi'n gallu cael mynediad atynt ar unwaith.

Os ydych chi'n profi seicosis am y tro cyntaf, mae'n debygol y byddwch chi'n cael cynnig meddyginiaeth a elwir yn wrthseicotigau. Gallwch ddarganfod mwy am wrthseicotigau ar ein gwefan.

Sut mae gwrthseicotigau yn gweithio?

Mae gwrthseicotigau yn effeithio ar wahanol gemegion yn eich ymennydd, yn enwedig cemegyn o'r enw 'dopamin'. Credir bod symptomau seicotig fel camddychmygion a rhithwelediadau yn cael eu hachosi oherwydd bod yr ymennydd yn cynhyrchu gormod o dopamin. Mae gwrthseicotigau yn gweithio trwy leihau lefelau dopamin yn yr ymennydd, a gall hyn wella neu leihau symptomau seicotig. 

Credir hefyd bod cemegion eraill yr ymennydd fel serotonin, noradrenalin, histamin a glutamate hefyd yn cael eu heffeithio mewn seicosis. Mae llawer o wrthseicotigau hefyd yn effeithio ar lefelau'r cemegion hyn.

A oes gan wrthseicotigau sg?l-effeithiau?

Mae gan bob meddyginiaeth sg?l-effeithiau, a gall y rhain amrywio yn dibynnu ar y person a'r math o feddyginiaeth. Dylai eich meddyg esbonio'r sg?l-effeithiau y gallech eu cael os byddwch chi'n dechrau cymryd gwrthseicotigau, a rhoi cyfle i chi drafod eich meddyginiaeth ac unrhyw bryderon a allai fod gennych.

Dylech hefyd gael cynnig taflen sy'n esbonio'r sg?l-effeithiau cyffredin sy'n gysylltiedig ?'r feddyginiaeth sydd wedi'i hargymell i chi. Cymerwch amser i ddarllen y daflen hon, ac os oes gennych unrhyw gwestiynau gofynnwch i'r person sy'n rhagnodi eich meddyginiaeth.

Os ydych chi'n teimlo bod y feddyginiaeth rydych chi'n ei gymryd yn rhoi sg?l-effeithiau annymunol i chi, siaradwch ?'ch meddyg. Dylent eich cefnogi i ddod o hyd i feddyginiaeth sy'n trin eich symptomau ond sydd ddim yn achosi sg?l-effeithiau annioddefol neu annymunol i chi. Dylai eich meddyg hefyd ystyried unrhyw feddyginiaeth arall rydych chi'n ei chymryd wrth ragnodi gwrthseicotigau i chi a'r rhyngweithio posibl rhwng y meddyginiaethau hyn. Gallwch ddarllen mwy am ryngweithiadau rhwng meddyginiaethau

Monitro iechyd

Dylech gael cynnig sgr?n iechyd corfforol llawn cyn dechrau unrhyw wrthseicotigau. Bydd hyn yn cynnwys:

• profion gwaed, i sgrinio am gyflyrau fel diabetes mellitus a cholesterol uchel
• arsylwadau corfforol (megis pwysedd gwaed, cyfradd curiad y galon a thymheredd)
• siecio eich taldra a’ch pwysau, ac o bosibl mynegai màs eich corff (BMI)
• ECG, sy'n mesur gweithgaredd trydanol y galon
• trafodaeth ynghylch ysmygu, defnydd o alcohol a chyffuriau, os yw'r hyn yn berthnasol i chi.

Mae'n bwysig eich bod yn cael profion monitro iechyd corfforol o leiaf unwaith y flwyddyn tra byddwch yn cymryd y meddyginiaethau a ragnodir i drin eich seicosis. Gall eich meddyg teulu neu'ch t?m iechyd wneud y gwiriadau iechyd hyn. Siaradwch ?'ch t?m iechyd meddwl i ddarganfod pwy fydd yn gwneud eich gwiriadau iechyd corfforol, a beth fydd yn digwydd os nodir unrhyw broblemau iechyd.

Gall rhai pethau ryngweithio'n beryglus ? gwrthseicotigau, gan gynnwys rhai meddyginiaethau eraill, alcohol, cyffuriau anghyfreithlon a sigaréts. Mae'n bwysig eich bod chi'n siarad ?'ch meddyg:

• cyn i chi ddechrau cymryd unrhyw feddyginiaethau eraill
• os ydych chi'n yfed alcohol
• os ydych chi'n defnyddio cyffuriau anghyfreithlon
• os ydych chi'n cymryd llawer o gaffein (yn enwedig os ydych chi'n gwneud hyn weithiau ond nid trwy'r amser)
• os ydych chi'n penderfynu dechrau, rhoi'r gorau i neu dorri lawr ar nifer y sigaréts yr ydych yn eu hysmygu. Os byddwch chi'n rhoi'r gorau i ysmygu, gall hyn gynyddu lefel y gwrthseicotigau yn eich gwaed felly efallai y bydd angen d?s is o feddyginiaeth arnoch. Mae hyn yn arbennig o bwysig os ydych chi'n cymryd clozapine (gallwch ddarllen mwy am clozapine yn yr adran nesaf).
• os oes gennych haint, gall heintiau newid lefelau meddyginiaeth yn eich corff.

Pam mae angen monitro iechyd?

Gall pobl ? seicosis brofi iechyd corfforol gwaeth, yn enwedig iechyd cardiofasgwlaidd, a dyna pam mae angen ei fonitro'n ofalus. Efallai y bydd eich meddyg yn argymell eich bod yn gwneud newidiadau i’ch ffordd o fyw, rheoli eich meddyginiaeth yn wahanol neu gymryd meddyginiaethau ychwanegol i atal rhai sg?l-effeithiau (fel ennill pwysau), os bydd yn helpu i wella eich iechyd corfforol.

Pa wrthseicotigau fydd yn cael eu rhoi i mi?

Mae yna lawer o wahanol feddyginiaethau gwrthseicotig. Profwyd yn gyson bod yr holl feddyginiaethau gwrthseicotig yr un mor effeithiol ?’i gilydd, ar wah?n i clozapine sydd wedi cael ei ddangos i fod yn fwy effeithiol. Yr hyn sy'n amrywio o un wrthseicotig i'r llall yw'r mathau o sg?l-effaith y mae pobl yn eu cael wrth eu cymryd, a difrifoldeb y sg?l-effeithiau hynny.

Efallai y byddwch chi'n cael eich cynghori i beidio ? chymryd rhai gwrthseicotigau os ydych chi:

• yn gallu beichiogi
• yn cymryd rhai meddyginiaethau eraill
• ? rhai cyflyrau iechyd eraill fel diabetes mellitus neu bwysedd gwaed uchel.

Dylai eich meddyg ystyried yr holl bethau hyn, a gweithio mewn partneriaeth ? chi i ddewis gwrthseicotigau sy'n gweithio orau i chi.

"Cefais brofiad lle gofynnodd y person a oedd yn rhoi triniaeth i mi a allwn i newid fy meddyginiaeth. Roeddwn i'n meddwl yn fy nghalon nad dyma oedd y penderfyniad cywir, ond mi nes i gytuno a difaru wedyn a chael ychydig o ‘relapse’. Sylweddolais y byddai wedi helpu pe bawn i wedi bod ? ffydd fy mod i'n gwybod bod y feddyginiaeth honno yn ddefnyddiol. Cofiwch fod gennych chi lais ac y gallwch fynegi eich barn." Ashley

Clozapine

Clozapine yw'r unig feddyginiaeth gwrthseicotig lle cafwyd prawf cyson mewn astudiaethau ymchwil ei fod yn gweithio i bobl lle nad yw gwrthseicotigau eraill wedi gweithio'n dda. Efallai y bydd eich meddyg yn awgrymu eich bod yn dechrau ar clozapine os:

• ydych chi wedi rhoi cynnig ar o leiaf ddwy feddyginiaeth gwrthseicotig wahanol am nifer o wythnosau o leiaf a
• rydych chi'n parhau i gael eich trafferthu gan symptomau seicotig.

Os ydych chi'n dechrau cymryd clozapine, byddwch yn derbyn y gwiriadau iechyd corfforol arferol, fel y disgrifir yn yr adran flaenorol. Byddwch hefyd yn cael eich monitro’n agosach:

• Am y 18 wythnos gyntaf y byddwch chi'n cymryd clozapine, bydd angen i chi gael prawf gwaed unwaith yr wythnos.
• Ar ?l hyn, am hyd at flwyddyn ar ?l dechrau clozapine cymryd clozapine, bydd angen i chi gael prawf gwaed bob pythefnos.
• Ar ?l blwyddyn, bydd angen i chi gael prawf gwaed bob pedair wythnos cyhyd ag y byddwch chi'n defnyddio clozapine.

Profion gwaed

Os ydych chi'n cymryd clozapine, rhaid i chi gael profion gwaed rheolaidd o'r enw cyfrif gwaed llawn. Mae hyn i wirio am sg?l-effaith bosibl ond prin iawn o gymryd clozapine lle mae nifer y celloedd gwaed gwyn yn eich corff yn lleihau. Mae celloedd gwaed gwyn yn ymladd haint ac os nad oes gennych ddigon ohonynt, gallwch fynd yn s?l iawn. Gall profion gwaed rheolaidd helpu meddygon i sicrhau nad oes unrhyw arwydd bod hyn yn digwydd.

Efallai y bydd angen prawf gwaed gwahanol arnoch hefyd, o'r enw prawf monitro lefel plasma. Mae'r prawf hwn yn monitro faint o clozapine sydd yn eich gwaed. Gellir ei ddefnyddio i wneud yn si?r eich bod yn cymryd y d?s cywir o clozapine ac i ddiystyru neu ddiagnosio unrhyw broblemau iechyd sy'n gysylltiedig ? defnyddio clozapine.

Mae tystiolaeth yn dechrau dod i'r amlwg sy'n awgrymu efallai na fydd angen profion gwaed mor aml ar rai pobl. Os bydd canllawiau ynghylch hyn yn newid, bydd eich t?m iechyd meddwl yn trafod hyn gyda chi.

Os ydych chi’n cymryd clozapine, mae'n bwysig iawn eich bod chi'n ei gymryd fel y rhagnodwyd. Os byddwch yn colli cymryd eich d?s clozapine am fwy na 48 awr, dylech gysylltu ?'ch meddyg ar frys am gyngor cyn cymryd eich d?s nesaf o clozapine. Mae hyn oherwydd y gall fod yn beryglus cymryd d?s llawn ar ?l egwyl. 

Sg?l-effeithiau

Gall pobl sy'n cymryd clozapine hefyd brofi rhai sg?l-effeithiau eraill. Mae rhai o'r rhain yn debyg i'r rhai a restrir yn yr adran flaenorol am yr holl feddyginiaethau gwrthseicotig, ond mae rhai yn arbennig o gyffredin i clozapine, gan gynnwys:

• ennill pwysau
• blinder
• rhwymedd

Gall Clozapine hefyd achosi i galonnau rhai pobl guro'n gyflymach nag arfer (a elwir yn tachycardia sinws). Gall hyn fod yn ymateb arferol y corff pan fydd rhywun yn dechrau cymryd clozapine. Fodd bynnag, mae hefyd yn symptom o niwed i'r galon. Oherwydd hyn, os yw rhywun yn parhau i gael tachycardia sinws, dylid cynnal archwiliad am arwyddion a symptomau eraill o niwed i'r galon.

Gall y sg?l-effeithiau hyn beri gofid, ond mae'r rhan fwyaf yn hawdd eu rheoli.

Am faint o amser fydd yn rhaid i mi gymryd meddyginiaeth?

Mae llawer o bobl eisiau gwybod pa mor hir y bydd yn rhaid iddynt gymryd meddyginiaeth, ac a fyddant yn gallu rhoi'r gorau i'w chymryd yn y dyfodol. Gall fod yn anodd iawn rhagweld pa mor hir y gall fod angen i rywun gymryd meddyginiaeth, a gall ddibynnu ar lawer o wahanol bethau.

Mae risg uchel o ailwaelu os byddwch chi'n rhoi'r gorau i gymryd eich meddyginiaeth o fewn 1 i 2 flynedd ar ?l ei dechrau. Mae ailwaelu yn golygu profi episodau pellach o seicosis. Gall aros ar feddyginiaeth leihau'n sylweddol y risg y byddwch chi'n ailwaelu eto.

Os byddwch chi'n rhoi'r gorau i gymryd eich meddyginiaeth ac yn cael episod seicotig arall, efallai y bydd angen i chi ddechrau cymryd eich meddyginiaeth eto, a pharhau i'w chymryd i gadw'n iach. Mae pa mor hir y bydd angen i chi gymryd meddyginiaeth yn dibynnu arnoch chi a'ch sefyllfa unigryw.

Beth fydd yn digwydd os byddaf yn rhoi'r gorau i gymryd fy meddyginiaeth?

Os byddwch chi'n rhoi'r gorau i gymryd eich meddyginiaeth, efallai y byddwch chi'n mynd yn s?l eto. Po fwyaf o weithiau y byddwch chi'n ailwaelu, y mwyaf anodd y gall fod i chi ddod yn iach eto. Efallai na fyddwch yn gwella i’r un lefel bob tro. Dyma un o'r rhesymau y bydd eich meddygon yn eich annog i barhau i gymryd eich meddyginiaeth.

Os ydych chi eisiau rhoi'r gorau i gymryd eich meddyginiaeth neu os ydych chi'n meddwl am wneud hynny, rydym yn eich cynghori'n gryf siarad ?'ch gweithiwr iechyd meddwl proffesiynol neu'ch meddyg teulu yn gyntaf. Dylent drafod manteision ac anfanteision rhoi'r gorau i'ch meddyginiaeth, unrhyw risgiau a allai fod yn gysylltiedig, a'r ffordd orau o wneud hynny.

"Yn fy mhrofiad i, pobl sy'n cymryd eu meddyginiaeth fel y dylent yw'r rhai sydd wedi aros yn iach. Dyna fy mhrofiad bywyd i. Fe ddes i oddi ar feddyginiaeth gymaint o weithiau i fynd yn ?l i’r fyddin, gyda hynny’n arwain at ryw fath o syndrom ‘drws yn cylchdroi." Michael

Chwistrellau hirweithredol

Mae chwistrellau hirweithredol, a elwir hefyd yn feddyginiaeth depo, yn feddyginiaethau sy'n cael eu rhoi fel pigiad i mewn i’r cyhyrau (pigiad mewngyhyrol), yn hytrach na'u cymryd ar ffurf tabled. Mae'r feddyginiaeth wedyn yn cael ei rhyddhau'n araf i'r corff dros nifer o wythnosau.

Mae'r feddyginiaeth mewn chwistrellau hirweithredol yr un fath ?’r feddyginiaeth sydd mewn tabled.

Mae'n well gan rai pobl chwistrellau hirweithredol yn hytrach na thabled, oherwydd nid oes rhaid iddynt gofio cymryd eu meddyginiaeth bob dydd. Ar y llaw arall, nid yw rhai pobl yn hoffi pigiadau, neu'n well ganddynt y syniad o ddewis cymryd tabled bob dydd.

Mae ymchwil yn dangos bod pobl sy'n defnyddio chwistrellau hirweithredol yn cael canlyniadau gwell na phobl sy'n cymryd meddyginiaethau gwrthseicotig ar ffurf tabled. Gallwch ddarganfod mwy am chwistrellau hir-weithredol gwrthseicotig yn ein hadnodd gwybodaeth.

"Mae'n haws i mi gael pigiad unwaith y mis, yn enwedig gyda'r patrwm cwsg sydd gen i. Os ydw i'n mynd ar noson allan ac yn aros drosodd yn nh? rhywun wedyn, does dim rhaid i mi fod yn poeni a oes gen i fy nhabledi. O safbwynt cyfleustra mae pigiad yn y feddygfa unwaith y mis yn llawer haws i'w reoli." Michael

Therap?au seicolegol neu therap?au siarad yw lle rydych chi'n siarad ? therapydd ar eich pen eich hun neu mewn gr?p am y problemau rydych chi'n eu cael.

Argymhellir therap?au seicolegol fel triniaeth ar gyfer seicosis, sgitsoffrenia ac anhwylder sgitsoaffeithiol, ac mae llawer o dystiolaeth eu bod yn effeithiol. Dylech gael cynnig therapi seicolegol ar yr un pryd ? meddyginiaeth, gan y gall hyn wneud y naill beth a’r llall yn fwy effeithiol.

Bydd pa mor ddefnyddiol y byddwch chi’n cael y gwahanol therap?au seicolegol yn dibynnu arnoch chi a'ch sefyllfa unigryw.

Yn anffodus, gall gymryd peth amser i gael mynediad at therap?au seicolegol yn dibynnu ar ble rydych chi'n byw.

Therapi ymddygiadol gwybyddol  (CBT)

Mae CBT yn eich helpu i ddysgu ffyrdd mwy defnyddiol o feddwl ac ymateb mewn sefyllfaoedd bob dydd. Yn wahanol i rai therap?au siarad eraill, mae CBT yn canolbwyntio ar eich heriau presennol yn hytrach nag ar eich profiadau yn y gorffennol.

Dylech gael cynnig CBT unigol, lle byddwch chi'n cwrdd ? therapydd ar eich pen eich hun, am o leiaf 16 sesiwn wythnosol.

Sut gall CBT fy helpu?

Gall CBT eich helpu i:

• ddeall y cysylltiadau rhwng eich meddyliau, eich emosiynau a'ch ymddygiadau mewn perthynas ?'ch symptomau
• deall sut mae eich credoau yn ymwneud ?'r symptomau sydd gennych
• datblygu ffyrdd amgen o ymdopi ?'ch symptomau
• teimlo'n llai gofidus am eich symptomau.

Pryd fydda i'n dechrau CBT?

Mae therap?au seicolegol fel arfer yn fwy defnyddiol os ydych chi'n gallu cymryd rhan ynddynt a chwblhau gwaith y tu allan i'r sesiynau wedi'u trefnu ar eich cyfer. Os ydych chi'n s?l yn feddyliol, efallai y byddai'n well i chi ddechrau CBT pan fyddwch chi'n fwy sefydlog. Mae hyn oherwydd y bydd CBT o bosib yn golygu y bydd angen i chi herio rhai o'r camddychmygion neu'r credoau sydd gennych. Os nad ydych chi'n barod i wneud hyn, gallai niweidio'r berthynas rhyngoch chi a'ch therapydd, ac achosi i'ch iechyd meddwl waethygu.

Therap?au celf

Mae therap?au celf yn defnyddio gwahanol fathau o fynegiant creadigol i helpu pobl i archwilio eu meddyliau a'u teimladau. Gall therap?au celf gynnwys pethau fel paentio, ffotograffiaeth, cerflunio, cerddoriaeth ac ysgrifennu.

Gall therap?au celf eich helpu i:

• fynegi eich hun
• dod o hyd i ffyrdd newydd o gyfathrebu ? phobl eraill
• cynrychioli eich profiadau trwy gelf.

Gallai therap?au celf helpu i wella eich symptomau negyddol.

Ymyriadau teuluol

Mae ymyriadau teuluol yn wahanol fathau o gymorth y gellir eu rhoi i chi a'ch teulu i’ch helpu i ddod at eich hun yn well.

Mae yna lawer o wahanol ffyrdd o weithio gyda theuluoedd. Fodd bynnag, dylai ymyriadau teuluol gael eu cynnal gan weithwyr iechyd meddwl proffesiynol a chynnwys y pethau canlynol:

• seicoaddysg - eich helpu chi a'ch teulu i ddeall eich diagnosis yn well
• rheoli a lleihau straen
• eich helpu chi a'ch teulu i brosesu eich emosiynau yn effeithiol
• dysgu meddwl am feddyliau a chredoau mewn ffordd wahanol
• datrys problemau.

Gall ymyriadau teuluol eich cynnwys chi neu efallai y byddant yn cael eu cynnig i'ch teulu i ddechrau. Dylid cynnig ymyriadau teuluol am o leiaf dri mis, am o leiaf 10 sesiwn.

Mae yna therap?au eraill ar gael, fel therapi deialog llais (neu afatar) sydd ddim yn cael eu trafod oherwydd nad ydynt o reidrwydd ar gael yn eang ledled y DU.

Os ydych chi'n s?l iawn, efallai y bydd angen i chi dreulio peth amser mewn ysbyty seiciatrig i'ch helpu i wella. Gall hyn fod yn ddefnyddiol os ydych chi:

• angen lefel uchel o driniaeth a gofal
• mewn perygl o niweidio eich hun neu eraill
• mewn perygl o gael eich niweidio gan eraill.

Mewn rhai achosion, efallai y bydd angen i chi gael eich asesu o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl, a'ch cadw mewn ysbyty. Gall hyn ddigwydd os nad yw'n ddiogel i chi beidio ? bod yn yr ysbyty neu i wneud penderfyniadau am eich gofal ar eich pen eich hun. Mae hyn yn golygu y byddwch yn cael eich cadw yn yr ysbyty yn orfodol (‘sectioned’) dan adran o’r gyfraith.

Mae yna lawer o wahanol fathau o ‘section’, a gallwch ddarganfod mwy amdanynt yn ein hadnodd ar gael eich cadw yn yr ysbyty yn orfodol. Mae'r adnodd hwn yn berthnasol i Gymru a Lloegr yn unig, ac mae deddfau a rheoliadau eraill yn yr Alban a Gogledd Iwerddon.

Os ydych wedi cael eich cadw o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl, dylai eich meddygon barhau i ofyn eich barn am eich triniaeth a'ch helpu i fod yn rhan o'r broses o wneud penderfyniadau gymaint ? phosibl. Mewn rhai sefyllfaoedd, efallai y bydd angen i'ch meddygon siarad ? ffrind agos, aelod o'r teulu neu ofalwr am eich triniaeth. Mae yna reolau ynghylch rhannu gwybodaeth, y gallwch ddarganfod mwy amdanynt yn ein hadnodd gwybodaeth ar ofalu am rywun ? salwch meddwl.

Eiriolwyr iechyd meddwl annibynnol

Os ydych chi'n cael eich cadw o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl, mae gennych hawl awtomatig i gael mynediad at eiriolwr iechyd meddwl annibynnol (IMHA).

Mae IMHAs yn unigolion sydd ? gwybodaeth dda am:

• y Ddeddf Iechyd Meddwl
• hawliau unigolion sy'n cael eu cadw o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl.

Mae IMHAs yn gwbl annibynnol o’r ymddiriedolaeth iechyd sy’n gyfrifol am yr ysbyty y cewch eich derbyn iddo. Gallant eich cefnogi i apelio yn erbyn eich cadw a mynychu eich adolygiadau ar y ward. Gallant helpu i sicrhau bod eich barn a'ch teimladau’n cael eu clywed a'u hystyried gan y bobl sy'n gyfrifol am eich triniaeth.

Gallwch ddarganfod mwy am IMHAs ar .

Efallai y byddwch chi'n gallu derbyn eich gofal a'ch triniaeth yn y gymuned. Mae hyn yn golygu y gallwch barhau i fyw gartref, neu mewn llety ? chymorth, a derbyn eich triniaeth gan d?m iechyd meddwl cymunedol.

Mae timau iechyd meddwl cymunedol yn cynnwys llawer o wahanol rolau, gan gynnwys seiciatryddion, nyrsys iechyd meddwl, therapyddion galwedigaethol, seicolegwyr, gweithwyr cymorth a mwy.

Yn ogystal ? darparu cymorth iechyd meddwl i chi trwy adolygu'ch meddyginiaeth neu ddarparu therap?au seicolegol ar eich cyfer, gallant hefyd eich helpu gyda phethau eraill fel cyflogaeth, tai neu ymgeisio am fudd-daliadau.

Gall fod yn broses gymhleth i gael llety ? chymorth, os mai dyma sydd ei angen arnoch. Mae cael llety o’r fath yn dibynnu ar gydweithrediad rhwng yr holl bobl sy'n ymwneud ?'ch gofal. Dylai cael gofal yn y gymuned ar eich cyfer ganolbwyntio ar hyrwyddo eich annibyniaeth tra’n sicrhau bod gennych y gefnogaeth gywir.

Timau yn y gymuned

Mae yna wahanol dimau sy'n gallu eich cefnogi yn y gymuned:

• T?m ymyrraeth gynnar mewn seicosis - Mae'r t?m hwn yn darparu cymorth dwys i bobl sydd wedi cael eu hepisod gyntaf o seicosis, ac y gall rhai ohonynt fod ? diagnosis o sgitsoffrenia neu anhwylder sgitsoaffeithiol.
• T?m allgymorth ‘assertive’ - Mae'r t?m hwn yn darparu cymorth a chefnogaeth helaeth i bobl sydd wedi cael diagnosis o sgitsoffrenia neu anhwylder sgitsoaffeithiol ers amser maith. Gall hyn fod yn arbennig o ddefnyddiol i bobl sy'n ei chael hi'n anodd gweithio gyda gwasanaethau eraill, neu nad ydynt wedi gallu cymryd eu meddyginiaethau yn rheolaidd am wahanol resymau.
• T?m datrys argyfwng a thriniaeth gartref – Gall y t?m hwn eich helpu os ydych chi'n mynd yn s?l yn feddyliol fel dewis arall i fynd i'r ysbyty.
• Adsefydlu galwedigaethol - Mae hyn yn cynnwys canolfannau dydd, ysbytai dydd a chanolfannau iechyd cymunedol. Mae'r cyfleusterau hyn yn cynnig gweithgareddau gwahanol fel cyrsiau mynd yn ?l i'r gwaith, addysg, celf a choginio. Efallai y byddwch hefyd yn gallu sefydlu cyswllt ? phobl eraill sy'n profi pethau tebyg i chi.

Gall argaeledd y gwasanaethau hyn amrywio'n fawr yn dibynnu ar ble rydych chi'n byw.

Cymorth cymdeithasol

Os ydych chi'n cael trafferth gofalu amdanoch eich hun yn y gymuned, efallai y byddai'n ddefnyddiol i chi gael gweithiwr cymdeithasol, a fydd yn cynnal asesiad dan y Ddeddf Gofal i ddeall a oes gennych unrhyw anghenion gofal cymdeithasol sydd heb eu diwallu.

Efallai y bydd asesiad dan y Ddeddf Gofal yn argymell eich bod yn cael cynnig:

• pecyn o ofal yn y gymuned yn eich llety eich hun
• lleoliad byw ? chymorth
• asesiad gan therapydd galwedigaethol

Gall asesiad Deddf Gofal gael ei gynnal pan fyddwch chi'n cael eich derbyn i ysbyty seiciatrig, neu pan fyddwch yn y gymuned.

Mae adferiad yn edrych yn wahanol iawn i wahanol bobl. Mae'n dibynnu ar lawer o wahanol bethau, gan gynnwys pa mor gyson rydych chi'n cymryd y feddyginiaeth a ddynodwyd ar eich cyfer, eich lefel o ymgysylltiad ? gwasanaethau iechyd meddwl, a'r gefnogaeth rydych chi'n ei derbyn gan ffrindiau a theulu. Gallwch wneud yr holl bethau 'cywir' i wella ac aros yn iach, a pharhau i gael cyfnodau da a gwael o ran eich symptomau.

Gall fod yn ddefnyddiol ceisio peidio ? meddwl am adferiad fel 'bod heb unrhyw symptomau', oherwydd efallai na fydd hyn yn bosibl. Yn lle hynny, gallech feddwl am adferiad fel:

• gallu gwneud y pethau roeddech chi'n arfer eu gwneud
• deall eich cyflwr
• dysgu beth sy'n eich helpu i aros mor iach ? phosibl
• gwybod yr arwyddion pryd rydych chi'n mynd yn s?l, a pha help sydd ei angen arnoch pan fydd hynny’n digwydd.

Mae yna lawer o bethau y gallwch eu gwneud i gefnogi eich hun i aros mor iach ? phosibl. Dylai eich t?m iechyd meddwl ddarparu cynllun aros yn iach i chi a gweithio gyda chi i'w gwblhau. Dylid adolygu eich cynllun aros yn iach yn rheolaidd a'i addasu os oes angen. Mae'n bwysig bod y cynllun hwn yn cael ei gynhyrchu mewn cydweithrediad ? chi a'r bobl sy'n ymwneud ?'ch gofal, a bod y pethau y mae'n eu cwmpasu yn berthnasol i chi.

Mae pethau pwysig eraill y gallwch eu gwneud i gynnal eich hun yn cynnwys:

Osgoi pethau sy'n achosi straen i chi

Bydd y pethau hyn yn wahanol o berson i berson, ond gallant gynnwys:

• Amgylcheddau sy’n sbarduno straen - Gallai hyn olygu rhai lleoedd neu bobl sy'n achosi i chi deimlo dan straen mawr.
• Cyffuriau ac alcohol – Er y gall yfed neu gymryd cyffuriau fod yn bleserus ar y pryd, gall gael effaith negyddol ar eich iechyd meddwl yn y tymor hir. Gall cyffuriau ac alcohol achosi i'ch hwyliau waethygu, gan wneud i chi deimlo'n paranoid neu achosi i chi ddechrau rhithweled. Gall cyffuriau ac alcohol hefyd ryngweithio ?'ch meddyginiaeth ac o bosibl fod yn beryglus iawn.

"Gall straen da achosi ailwaelu cymaint ag y gall straen drwg." Debra

Gwneud pethau sy'n cefnogi eich lles

Mae llawer o'r rhain yn bethau y gall pawb eu gwneud i'w helpu i gadw'n iach yn feddyliol ac yn gorfforol. Gallant fod yn arbennig o ddefnyddiol os oes gennych salwch meddwl:

• Bwyta'n dda – Ceisiwch fwyta'n rheolaidd, osgoi sgipio amseroedd bwyd, a bwyta bwydydd o'r grwpiau bwyd allweddol. Gallwch ddarganfod mwy am fwyta'n dda ar .
• Ymarfer corff – Dangoswyd bod cadw'n egn?ol yn cefnogi iechyd meddwl da. Ceisiwch ddod o hyd i ymarfer corff rydych chi'n ei fwynhau ac y gallwch ei wneud yn rheolaidd. Gallai hyn olygu mynd am dro cyflym, mynd i nofio, neu roi cynnig ar ddosbarth ymarfer corff lleol.
• Cadw mewn cysylltiad ?'ch t?m iechyd meddwl – Estynnwch allan i’ch t?m iechyd meddwl os ydych chi'n cael trafferth, a darganfyddwch pa fath o gymorth y gallant ei gynnig i chi gyda’r pethau hynny y mae angen cymorth arnoch.
• Sefydlogrwydd ariannol a thai – Gall anawsterau gydag arian neu dai fod yn rhai o'r pethau sy’n achosi’r straen mwyaf i ni. Os ydych chi'n cael trafferth gyda thai neu gyllid, edrychwch ar ein hadnodd ar fudd-daliadau, cymorth ariannol a chyngor ar ddyledion, sy'n esbonio pa fathau o fudd-daliadau y gallai fod gennych hawl iddynt a sut i'w cael. Os oes gennych therapydd galwedigaethol yn eich t?m iechyd meddwl, efallai y byddant yn gallu eich helpu gyda hyn.

"Ni allaf bwysleisio faint rydw i wedi darganfod bod bwyta'n dda, ymarfer corff, cysgu a rheoli straen yn gweithio gystal ? chymryd meddyginiaethau i sicrhau ansawdd bywyd rhesymol. Rwyf hefyd yn osgoi pob cyffur arall, alcohol a nicotin. Rwy'n gwerthfawrogi y gall hyn fod yn anodd i lawer o bobl, ond mae'r manteision yn werth chweil iawn." Debra

"Mae eich diagnosis yn ddefnyddiol, ond nid yw'n eich diffinio chi. Rhywbeth sydd wedi fy helpu yw cael hob?au, oherwydd weithiau efallai y byddwch chi'n teimlo'n ynysig. Ond os ydych chi'n sylweddoli bod systemau cymorth o'ch cwmpas, fel anwyliaid a gweithwyr iechyd proffesiynol, mae'n helpu i wneud y daith tuag at adferiad yn haws." Ashley

Deall eich llofnod ailwaelu

Mae eich llofnod ailwaelu yn ffordd o ddisgrifio'r pethau rydych chi fel arfer yn dechrau eu gwneud neu'r ymddygiadau rydych chi'n dechrau eu dangos pan fyddwch chi'n mynd yn s?l yn feddyliol. Fe'i gelwir yn 'llofnod' oherwydd ei fod yn unigryw i chi.

Gallwch chi a'r bobl agos atoch edrych allan am y pethau hyn a chael cynllun cytunedig ar gyfer beth i'w wneud os ydych chi'n dechrau gwneud y pethau hyn. Gallai arwyddion eich bod yn mynd yn s?l gynnwys:

• ddim yn cysgu
• ynysu eich hun neu fynd allan yn fwy nag arfer
• siarad neu ymddwyn yn wahanol i’r arfer
• dirywiad yn eich gwaith neu berfformiad yn yr ysgol
• bod yn fwy piwis neu ymosodol, gan gynnwys tuag at deulu a ffrindiau

Peth pwysig i'w ystyried gydag ailwaelu yw 'colli mewnwelediad'. Dyma pryd rydych chi'n stopio gallu dweud eich bod chi'n s?l, ac nad yw'ch symptomau'n real.

Colegau Adfer

Mae Colegau Adfer yn darparu cyrsiau ar-lein ac wyneb yn wyneb ar salwch meddwl, iechyd meddwl a lles. Maent wedi'u hanelu at bobl sydd wedi bod yn s?l yn feddyliol ac sy'n edrych i ddysgu mwy am eu cyflwr a sut y gallant gefnogi eu hadferiad. Mae gan Golegau Adferiad hefyd gyrsiau wedi'u hanelu at deulu, ffrindiau a gofalwyr.

Mae Colegau Adferiad ar gael mewn llawer o ymddiriedolaethau iechyd meddwl y GIG, a hefyd ar-lein trwy .

"Dechreuais fynd i gwpl o gyrsiau ddwy neu dair blynedd yn ?l a dysgais fwy nag yr oeddwn wedi'i ddysgu yn y 35 mlynedd blaenorol." Debra

Presgripsiynu cymdeithasol

Gall rhan bwysig o'ch adferiad ymwneud ? threulio amser gydag eraill yn gwneud pethau sy’n rhoi pleser i chi. Mae presgripsiynu cymdeithasol yn helpu i gysylltu pobl ? gwasanaethau cymunedol a grwpiau lleol a all helpu i gefnogi eu hiechyd meddwl a chorfforol.

Er enghraifft, os ydych chi'n mwynhau garddio, gallai presgripsiynu cymdeithasol gynnwys eich rhoi mewn cysylltiad ? gr?p garddio wythnosol yn eich ardal chi lle byddwch chi'n gallu cwrdd ag eraill a threulio amser gyda'ch gilydd yn gwneud yr hyn rydych chi'n ei fwynhau.

Gallwch ddarganfod mwy am hyn yn ein hadnodd presgripsiynu cymdeithasol.

Os ydych chi wedi bod yn s?l iawn, mae'n debyg y bydd angen i'ch bywyd gwaith newid. Gall hyn olygu cael mwy o gefnogaeth gan eich cyflogwr, cymryd seibiant o'ch swydd, neu ddod o hyd i swydd wahanol os yw'ch swydd bresennol yn achosi straen i chi. Efallai na fydd angen i'r newidiadau hyn fod yn barhaol, ond mae'n bwysig meddwl a oes unrhyw newidiadau y gallwch eu gwneud i'ch helpu i aros mor iach ? phosibl.

Hysbysu'ch cyflogwr

Os ydych wedi cael diagnosis o salwch meddwl, efallai y byddwch chi'n meddwl tybed a ddylech ddweud wrth eich cyflogwr. Mae rhai pobl yn poeni am siarad ?'u cyflogwyr am eu diagnosis rhag ofn iddynt golli eu swydd, cael eu cam-drin, neu gael eu trin yn wahanol i'w cydweithwyr.

Mae salwch meddwl yn cael ei ystyried fel anabledd dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010 a Deddf Gwahaniaethu ar sail Anabledd 1995 yng Ngogledd Iwerddon. Mae hyn yn golygu ei bod yn erbyn y gyfraith i wahaniaethu yn erbyn rhywun oherwydd bod ganddynt salwch meddwl.

Os ydych chi'n dweud wrth eich cyflogwr am eich diagnosis, mae ganddynt gyfrifoldeb cyfreithiol i'ch cefnogi.

Addasiadau rhesymol

Efallai y bydd angen i'ch cyflogwr eich helpu i wneud addasiadau rhesymol i'ch swydd. Er enghraifft, os ydych wedi bod yn s?l ond yn barod i ddychwelyd i'r gwaith, gallent gynnig i chi ddychwelyd yn raddol i’ch swydd. Gallai hyn olygu gweithio hanner diwrnod yn hytrach na diwrnodau llawn neu weithio'n rhan-amser ac yna cynyddu eich oriau yn araf i lawn amser eto.

Meddyliwch am y mathau o addasiadau allai fod o gymorth i chi a siaradwch ?'ch cyflogwr. Gallwch ddarganfod mwy am addasiadau rhesymol .

Mynediad at Waith

yn wasanaeth a ddarperir gan yr Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) a all gynnig cymorth ymarferol ac ariannol i bobl ag anableddau. Mae ar gael i bobl sy'n gyflogedig, yn hunangyflogedig, neu'n chwilio am waith.

Gall Mynediad at Waith ddarparu cymorth neu addasiadau y tu hwnt i'r 'addasiadau rhesymol' a ddisgrifir uchod. Er enghraifft, gallai Mynediad at Waith helpu'ch cyflogwr i dalu am hyfforddwr swydd neu hyfforddiant ychwanegol i chi.

"Dim ond rhan amser rydw i'n gweithio, ond mae Mynediad at Waith wedi bod yn hynod o ddefnyddiol i mi reoli fy mhrofiadau mewn gwaith ac nid yw llawer o bobl yn gwybod amdano. Os gallwch chi gael cefnogaeth eich t?m iechyd meddwl cymunedol i wneud cais, gall wneud cymaint o wahaniaeth." Alice

Os ydych chi'n profi seicosis ac yn gyrru, mae'n ofynnol yn gyfreithiol i chi roi gwybod i'r Asiantaeth Trwyddedu Gyrwyr a Cherbydau (DVLA).

Tra byddwch yn s?l, bydd angen i chi roi'r gorau i yrru oherwydd ni fyddai'n ddiogel i chi yrru. Fodd bynnag, efallai y byddwch yn gallu dechrau gyrru eto os ydych wedi bod yn iach am o leiaf 3 mis. Dylai eich meddyg allu eich helpu i ddeall a yw'n ddiogel i chi yrru ai peidio.

Ar ?l i chi wella, bydd y DVLA yn ysgrifennu at eich meddyg teulu neu seiciatrydd i ofyn iddynt asesu a yw'n ddiogel i chi yrru eto.

Gallwch ddarganfod mwy am salwch meddwl a gyrru ar wefan y DVLA yn .

Os ydych chi'n adnabod rhywun sydd wedi profi seicosis, efallai y byddwch chi'n meddwl sut i'w cefnogi. Yma, rydym wedi awgrymu rhai pethau y gallwch chi eu gwneud.

"Oni bai am y bobl hynny yn fy mywyd a arhosodd yn fy mywyd trwy'r amser roeddwn i dan ofal, dwi ddim yn meddwl y byddwn i lle rydw i nawr yn y lle hwn yn fy mywyd, lle mae gen i ansawdd bywyd go iawn." Michael

Cefnogi eich hun

Gall seicosis hefyd effeithio ar y bobl sy'n adnabod y person sydd wedi derbyn y diagnosis. Os yw rhywun rydych chi'n ei adnabod neu'n gofalu amdano yn profi seicosis, efallai y byddai’n ddefnyddiol i chi hefyd gael gwybodaeth a chefnogaeth. Gall hyn fod yn ddefnyddiol i'r ddau ohonoch chi, oherwydd po fwyaf y wybodaeth a’r gefnogaeth yr ydych chi’n eu cael, y mwyaf y byddwch chi'n gallu helpu'r person rydych chi'n ei adnabod.

Dysgu am seicosis

Mae seicosis yn gyflwr sy’n cael ei gamddeall. Gallwch helpu'r person rydych chi'n ei adnabod trwy ddarganfod mwy am seicosis yn eich amser eich hun, gan ddefnyddio gwybodaeth ddibynadwy gan sefydliadau gofal iechyd neu elusennau - mae rhai ohonynt wedi'u rhestru isod. Gallech hefyd chwilio am hanesion gan bobl sydd wedi profi seicosis i ddeall beth y gallwch chi a'ch anwylyd ei ddisgwyl nawr ac yn y dyfodol.

Darganfod sut y gallwch chi helpu

Gofynnwch i'r person rydych chi'n ei adnabod a oes unrhyw bethau penodol y gallech chi roi cefnogaeth iddynt yn eu cylch. Efallai y byddant yn gofyn i chi am help ymarferol, fel eu helpu i drefnu eu cyllid. Neu efallai y byddant yn gofyn i chi am gefnogaeth emosiynol, fel mynychu apwyntiad gyda nhw.

Os ydych chi'n ymwneud yn agos ? gofal rhywun, efallai y bydd adegau pan fydd yn rhaid i chi siarad ? meddygon am eu triniaeth, helpu i wneud penderfyniadau neu eirioli drostyn nhw. Gallwch ddarganfod mwy am hyn yn ein hadnodd ar ofalu am rywun sydd ? salwch meddwl.

Cymorth ariannol

Gallai'r person rydych chi'n ei adnabod fod mewn perygl o wario llawer o arian pan fydd yn s?l, neu o gael ei ecsbloetio'n ariannol gan eraill. Os yw hyn yn wir, efallai y byddwch chi'n gallu eu helpu i roi rhai camau ar waith i amddiffyn eu harian. Mae'n rhaid i hyn fod yn benderfyniad a wneir rhyngoch chi'ch dau.

Gallwch ddarganfod mwy am fudd-daliadau, cyngor ariannol a dyled yn ein hadnodd gwybodaeth. Gallwch hefyd i ddarllen mwy am arian, dyled a chymorth ariannol i bobl sydd ? salwch meddwl.

Gallwch hefyd ymweld , neu . Dylech allu siarad ? chynghorydd am y budd-daliadau y mae gennych hawl iddynt, ac efallai y byddant yn gallu eich cefnogi i lenwi ffurflenni a chael tystiolaeth ategol.

Deall camddychmygion

Gall fod yn anodd i deulu a ffrindiau wybod sut i ymateb pan fydd gan rywun maen nhw'n ei adnabod feddyliau neu syniadau sy'n amlwg yn anghywir. Mae teulu a ffrindiau yn aml yn meddwl tybed a ddylid herio'r meddyliau hyn, cytuno ? nhw, neu eu hanwybyddu. Mae'n bwysig cofio y gall fod yn amhosibl i’r person sy’n profi symptomau seicosis wahaniaethu rhwng y symptomau hyn a realiti.

Efallai y byddwch chi'n ei chael hi'n fwy defnyddiol dilysu eu teimladau, yn hytrach na'r credoau sy'n achosi eu teimladau. Er enghraifft, os yw'r person rydych chi'n ei adnabod yn ofni eu bod o dan wyliadwriaeth gan y llywodraeth, yn hytrach na cheisio eu perswadio nad yw hyn yn digwydd, gallech ymateb i'r teimladau maen nhw'n eu cael trwy ddweud:

"Mae hynny'n swnio'n frawychus iawn, mae'n wir ddrwg gen i. A oes unrhyw beth y gallaf i ei wneud i'ch helpu chi i deimlo'n fwy diogel?"

Yn anffodus, ni fyddwch bob amser yn gallu helpu rhywun i deimlo'n well pan fyddant mewn argyfwng.

"Mae fy ng?r yn dweud eich bod chi'n dwyn fy arian i gyd, byddaf yn dweud fod yn ddrwg iawn gen i fod hynny’n achosi gofid i chi, gadewch i ni weld beth allwn ni ei wneud amdano". Janet

Os ydych chi'n ofalwr

Os ydych chi'n treulio amser yn gofalu am rywun sydd ? salwch meddwl, efallai y byddwch chi'n cael eich ystyried yn 'ofalwr'. Gall gofalu am rywun sydd ? salwch meddwl difrifol fel seicosis fod yn anodd iawn ar adegau, ac mae'n bwysig eich bod chi'n gallu cefnogi eich iechyd corfforol a meddyliol eich hun hefyd. Hyd yn oed os nad ydych chi'n gweld eich hun fel gofalwr, gallech fod ? hawl i rai budd-daliadau a chefnogaeth.

Os ydych chi'n ofalwr, mae gennych hawl i asesiad gofalwr yn rhad ac am ddim. Bydd hyn yn helpu i weithio allan beth allai wneud eich bywyd yn haws. Gallwch ddarganfod mwy am sut i gael un ar .

Efallai y byddwch hefyd yn gallu dod o hyd i grwpiau cymorth lleol yn benodol ar gyfer gofalwyr a ffrindiau a theulu eraill pobl sy'n profi seicosis.

Darganfyddwch fwy am hyn yn ein hadnodd ar ofalu am rywun ? salwch meddwl.

, NICE – Mae'r Sefydliad Cenedlaethol ar gyfer Rhagoriaeth Iechyd a Gofal (NICE) yn darparu canllawiau ar y safonau gofal a thriniaeth y dylai pobl ? chyflyrau iechyd gwahanol eu derbyn. Mae'r wybodaeth hon ar gyfer aelodau o'r cyhoedd ac yn edrych ar y canllawiau i oedolion ? seicosis a sgitsoffrenia.

Elusennau

Gallwch ddod o hyd i wybodaeth ddibynadwy arall am seicosis a phroblemau iechyd meddwl eraill trwy'r elusennau canlynol:

Adnoddau cysylltiedig

Isod, nodir rhai o'n hadnoddau sy'n gysylltiedig ? seicosis a'r gefnogaeth a’r driniaeth sydd ar gael a all fod yn ddefnyddiol i chi:

Cyflyrau eraill

• Schizophrenia
• Schizoaffective disorder
• Catatonia
• Schizophrenia in young people
• Psychosis in young people

Triniaethau

• Antipsychotics
• Long-acting injectable antipsychotics

Cefnogaeth a gofal

• Benefits, financial support and debt advice
• Caring for someone with a mental illness

Cynhyrchwyd y wybodaeth hon gan Fwrdd Golygyddol Ymgysylltu ?'r Cyhoedd Coleg Brenhinol y Seiciatryddion (PEEB). Mae'n adlewyrchu'r dystiolaeth orau sydd ar gael ar adeg ysgrifennu.

Awduron arbenigol: Dr Declan Hyland, Dr Angeliki Tziaka, Dr John Crosby a Dr Louay ElTagy

Arbenigwyr yn ?l profiad: Alice Evans, Ashley Nsimbi, Debra Knychala, Janet Seale, Mark Ellerby a Michael Robinson a Dr Sofija Opacic.

Cyfeiriadau ar gael ar gais.