Uzale?nienie od kokainy
Cocaine dependence
Below is a Polish translation of our information resource on cocaine dependence. You can also view our other Polish translations.
Zastrze?enie
Prosimy o uwa?ne przeczytanie zastrze?enia, kt¨®re towarzyszy poszczeg¨®lnym t?umaczeniom. Wyja?niono w nim, ?e College nie mo?e zagwarantowa? jako?ci t?umacze¨½ ani tego, ?e informacje s? w ka?dym przypadku aktualne.
Informacje te przeznaczone s? dla os¨®b u?wyaj?cych lub uzale?nionych od kokainy oraz os¨®b, kt¨®re je znaj?.
Zawieraj? one informacje na temat u?ywania i uzale?nienia od kokainy oraz wyja?niaj?, czym jest kokaina, potencjalne problemy zwi?zane z jej u?ywaniem oraz dost?pne metody leczenia uzale?nienia od kokainy.
Czym jest kokaina?
Kokaina to narkotyk wytwarzany z ro?liny koki wyst?puj?cej w niekt¨®rych krajach Ameryki Po?udniowej. Stymuluje organizm, podnosz?c t?tno i mo?e powodowa? uczucie podekscytowania, pewno?ci siebie, niepokoju lub innych wzmo?onych emocji.
W Wielkiej Brytanii kokaina jest klasyfikowana jako narkotyk klasy A zgodnie z ustaw? o nadu?ywaniu narkotyk¨®w z 1971 roku (Misuse of Drugs Act 1971). Oznacza to, ?e posiadanie lub sprzeda? tego narkotyku jest nielegalna. Jej import, sprzeda? i dystrybucja w Wielkiej Brytanii s? zazwyczaj kontrolowane przez zorganizowane grupy przest?pcze.
Kokaina ma pewne uznane zastosowania medyczne. Jej sk?ad chemiczny jest podobny do lek¨®w znieczulaj?cych stosowanych przez chirurg¨®w i anestezjolog¨®w. Mo?e by? stosowana jako ?rodek miejscowo znieczulaj?cy, tzn. mo?e by? stosowana do znieczulenia powierzchni cz??ci cia?a. Odbywa si? to poprzez blokowanie impuls¨®w nerwowych i zw??anie naczy¨½ krwiono?nych. Jest licencjonowana do u?ytku medycznego w niekt¨®rych krajach, takich jak USA, Niemcy i Australia. Nie jest jednak dopuszczona do tego celu w Wielkiej Brytanii.
Kokaina wyst?puje w trzech postaciach:
- Proszek ¨C jest to bia?y proszek, kt¨®ry mo?na wci?ga?, wciera? w dzi?s?a lub wstrzykiwa?.
- Crack ¨C s? to ma?e kryszta?ki kokainy, kt¨®re mo?na zmieli? i wci?gn?? nosem, pali? lub rozpu?ci? i wstrzykn??.
- Wolna zasada kokainy (Freebase) ¨C jest to skrystalizowana forma, kt¨®r? mo?na pali?.
Co jeszcze zawiera kokaina?
Przed sprzeda?? kokaina jest cz?sto ?rozcie¨½czana¡± lub mieszana z innymi substancjami. Mo?e to by? bardzo niebezpieczne dla u?ytkownik¨®w narkotyk¨®w, poniewa? zwi?ksza prawdopodobie¨½stwo przedawkowania, a nawet ?mierci. Badania wykaza?y, ?e inne substancje zmieszane z kokain? mog? stanowi? nawet 80% sprzedawanego narkotyku.
Kokaina mo?e by? mieszana ze stosunkowo nieszkodliwymi proszkami, takimi jak cukier, m?ka kukurydziana lub kreatyna (suplement). Powszechnie stosowane s? r¨®wnie? inne leki, takie jak miejscowy ?rodek znieczulaj?cy o nazwie benzokaina.
Kokaina jest r¨®wnie? czasami mieszana z bardziej niebezpiecznymi substancjami. Na przyk?ad lewamizolem, ?rodkiem przeciw paso?ytom Lewamizol mo?e os?abi? odpowied? immunologiczn? organizmu, co zwi?ksza ryzyko rozwoju infekcji. Jest to szczeg¨®lnie ryzykowne dla os¨®b, kt¨®re wstrzykuj? sobie kokain?.
Silny ?rodek przeciwb¨®lowy o nazwie fentanyl r¨®wnie? zosta? znaleziony zmieszany z kokain?. Fentanyl to opioidowy ?rodek przeciwb¨®lowy, kt¨®ry jest od 50 do 100 razy silniejszy ni? heroina. Mo?e zwi?ksza? ryzyko przedawkowania oraz ?mierci, nawet w niewielkich ilo?ciach.
Jak powszechne jest u?ywanie kokainy?
Kokaina jest drugim po marihuanie najcz??ciej u?ywanym narkotykiem w Wielkiej Brytanii. Szacuje si?, ?e w Anglii i Walii w 2019 r. 1 milion os¨®b u?ywa?o kokainy w proszku, a 180 000 u?ywa?o cracku.
Liczba zgon¨®w zwi?zanych z kokain? jest obecnie w Wielkiej Brytanii rekordowo wysoka. Od 2012 roku ich liczba wzros?a pi?ciokrotnie. Uwa?a si?, ?e jeden na siedem zgon¨®w zwi?zanych z narkotykami w 2018 r. by? spowodowany nadu?ywaniem kokainy.
Produkcja kokainy znacznie wzros?a w ci?gu ostatnich 10 lat. Doprowadzi?o to do wi?kszej dost?pno?ci narkotyku.
Kto u?ywa kokainy?
Kokaina w proszku jest u?ywana przez osoby ze wszystkich ?rodowisk. Najcz??ciej za?ywaj? j? m??czy?ni w wieku poni?ej 30 lat, a oko?o jedna trzecia u?ytkownik¨®w kokainy w proszku ma wy?sze dochody Jest ona cz?sto u?ywana rekreacyjnie wraz z alkoholem i innymi narkotykami, takimi jak MDMA (ecstasy).
Wi?kszo?? os¨®b u?ywaj?cych kokainy w proszku nie jest od niej uzale?niona. Jednak ze wzgl?du na zwi?kszon? dost?pno?? i czysto?? kokainy, coraz wi?cej os¨®b staje si? uzale?nionych.
Ro?nie r¨®wnie? liczba os¨®b u?ywaj?cych cracku, kt¨®ry jest bardziej uzale?niaj?cy ze wzgl?du na spos¨®b za?ywania. Crack ma tendencj? do u?ywania w ?ci?gu¡±, gdzie kto? bierze go du?o przez kilka dni na raz. Cz?sto za?ywa si? go w po??czeniu z innymi narkotykami lub alkoholem. U?ywanie cracku jest bardziej powszechne na obszarach o wysokim poziomie ub¨®stwa i deprywacji spo?ecznej.
Jak dzia?a kokaina?
Kokaina dzia?a poprzez zwi?kszenie poziomu substancji chemicznej w naszym m¨®zgu zwanej dopamin?. Dzieje si? to w obszarze naszego m¨®zgu znanym jako ?j?dro p¨®?le??ce¡±, kt¨®re jest cz??ci? m¨®zgowego uk?adu nagrody. Uk?ad ten jest zwykle aktywowany, gdy robimy co? przyjemnego, na przyk?ad jemy smaczne jedzenie lub zakochujemy si?.
Podczas za?ywania kokainy zwi?kszony poziom dopaminy mo?e sprawi?, ?e poczujesz si? szcz??liwy i rozmowny, a tak?e sprawi?, ?e b?dziesz w stanie d?u?ej pozosta? przytomnym. Mo?e zwi?kszy? pop?d seksualny i sprawi?, ?e poczujesz si? pewniej w sytuacjach towarzyskich.
Kokaina mo?e jednak sprawi?, ?e niekt¨®re osoby stan? si? bardziej agresywne lub pobudzone. U?ywanie kokainy mo?e powodowa? podejmowanie ryzyka, kt¨®rego normalnie by? nie podj??.
Efekty te cz?sto pojawiaj? si? natychmiast po za?yciu narkotyku i mog? trwa? do godziny. Czas ich trwania zale?y od ilo?ci za?ytego narkotyku.
Wp?yw kokainy na u?ytkownika zale?y od jego samopoczucia i miejsca, w kt¨®rym si? znajduje. Z tego powodu kokaina mo?e powodowa? r¨®?ne zachowania u r¨®?nych os¨®b. Nigdy nie mo?na przewidzie?, jak kokaina wp?ynie na samopoczucie.
Czym jest uzale?nienie od kokainy?
Je?li zacz??e? cz?sto u?ywa? kokainy i trudno ci przesta?, nazywa si? to uzale?nieniem od kokainy (znan? r¨®wnie? jako kokainizm). Nie musisz za?ywa? kokainy codziennie, aby si? od niej uzale?ni?. Nie trzeba te? by? uzale?nionym od kokainy, by mie? problemy z jej u?ywaniem.
Wyst?pienie kt¨®regokolwiek z poni?szych objaw¨®w mo?e oznacza? uzale?nienie od kokainy:
- silne pragnienie regularnego za?ywania kokainy
- potrzeba za?ywania wi?kszej ilo?ci, aby uzyska? ten sam efekt
- trudno?ci z zaprzestaniem za?ywania kokainy
- zaniedbywanie innych zainteresowa¨½ w ?yciu
- kontynuowanie za?ywania kokainy, mimo ?e wiesz, ?e ci szkodzi
- objawy odstawienia po zaprzestaniu za?ywania.
Wi?cej informacji na temat odstawienia mo?na znale?? poni?ej.
Kto najcz??ciej uzale?nia si? od kokainy?
Uzale?nienie od kokainy mo?e dotkn?? ka?dego, bez wzgl?du na to, kim jest i jakie ma do?wiadczenia ?yciowe.
Istniej? jednak osoby, kt¨®re s? bardziej nara?one na uzale?nienie od kokainy, w tym:
- osoby, u kt¨®rych w rodzinie wyst?powa?o uzale?nienie od narkotyk¨®w lub alkoholu
- osoby, kt¨®re maj? ?atwiejszy dost?p do kokainy. Na przyk?ad dlatego, ?e mog? sobie na ni? pozwoli? lub dlatego, ?e ludzie wok¨®? nich jej u?ywaj?.
- osoby, kt¨®re do?wiadczy?y traumy w dzieci¨½stwie.
Jakie ryzyko wi??e si? z za?ywaniem kokainy?
Wiele os¨®b u?ywa kokainy tylko przez kr¨®tki czas w swoim ?yciu. Wi?kszo?? os¨®b zaprzestaje u?ywania kokainy bez wyst?pienia jakichkolwiek problem¨®w. Je?li jednak za?ywasz kokain? i nadal to robisz, mo?e to spowodowa? d?ugotrwa?e szkody dla twojego zdrowia psychicznego i fizycznego.
Problemy ze zdrowiem fizycznym
U?ywanie kokainy mo?e powodowa? okre?lone problemy ze zdrowiem fizycznym, w zale?no?ci od sposobu jej za?ywania. Problemy te obejmuj?:
- Choroby serca ¨C U?ywanie kokainy mo?e spowodowa? stwardnienie naczy¨½ krwiono?nych, kt¨®re dostarczaj? krew do serca. Mo?e to zwi?kszy? obci??enie mi??nia sercowego i prowadzi? do:
- wysokiego ci?nienia krwi,
- nieprawid?owego rytmu serca,
- zawa?u serca,
- niewydolno?ci serca,
- ³Ü»å²¹°ù¨®·É,
- nag?ej ?mierci.
- Choroby p?uc ¨C palenie kokainy mo?e zwi?ksza? ryzyko infekcji klatki piersiowej, chor¨®b p?uc i raka.
- Problemy z nosem i zatokami ¨C Wci?ganie kokainy mo?e powodowa? zatkany nos (nie?yt nosa), utrat? w?chu (anosmia) i krwawienia z nosa. Kokaina mo?e uszkodzi? i zniszczy? chrz?stki w nosie i w jamie ustnej.
- Choroby krwi ¨C wstrzykiwanie kokainy lub dzielenie si? banknotami, s?omkami lub fajkami (przedmiotami u?ywanymi do za?ywania kokainy) mo?e zwi?kszy? ryzyko zaka?enia wirusem HIV, zapalenia w?troby, zakrzep¨®w krwi i ropni.
Problemy ze zdrowiem psychicznym
D?ugotrwa?e za?ywanie kokainy mo?e mie? negatywny wp?yw na zdrowie psychiczne. Mo?e przyczyni? si? do rozwoju problem¨®w ze zdrowiem psychicznym, takich jak:
- depresja,
- zaburzenia l?kowe,
- psychoza ¨C stan, w kt¨®rym my?li i emocje s? tak zaburzone, ?e traci si? kontakt z rzeczywisto?ci?.
Je?li ju? cierpisz na chorob? psychiczn?, za?ywanie kokainy mo?e j? pogorszy?.
Za?ywanie kokainy mo?e r¨®wnie? powodowa?, ?e zachowujesz si? w spos¨®b, w jaki zwykle by? si? nie zachowywa?, na przyk?ad agresywnie lub gwa?townie. Mo?e to mie? negatywny wp?yw na relacje i ?ycie towarzyskie.
Cz?ste za?ywanie kokainy mo?e mie? r¨®wnie? negatywny wp?yw na finanse lub prac?.
Mieszanie kokainy z alkoholem
W przypadku jednoczesnego za?ywania kokainy i alkoholu organizm wytwarza bardzo toksyczny produkt zwany kokatylenem. Mo?e on uszkodzi? uk?ad odporno?ciowy i oznacza?, ?e ryzyko drgawek i ?mierci jest znacznie wy?sze ni? w przypadku za?ywania kokainy lub alkoholu osobno.
Co to jest odstawienie?
Odstawienie nast?puje, gdy twoje cia?o przyzwyczai?o si? do kokainy i nagle przestaniesz j? za?ywa?. Nie mo?na umrze? z powodu odstawienia kokainy, ale mog? wyst?pi? nieprzyjemne objawy, w tym
Objawy psychiczne,
- zm?czenie,
- problemy ze skupieniem,
- rozdra?nienie,
- uczucie depresji lub l?ku,
- paranoja lub psychoza ¡ª widzenie, s?yszenie lub odczuwanie rzeczy, kt¨®re nie istniej?,
- my?li samob¨®jcze.
Objawy fizyczne
- ²Ô¾±±ð±è´Ç°ì¨®Âá,
- obni?ony pop?d seksualny,
- bezsenno?? lub koszmary,
- udzia? w ryzykownych zachowaniach,
- krzywdzenie siebie lub innych.
Jakie leczenie jest dost?pne?
Niekt¨®rym osobom, kt¨®re chc? przesta? za?ywa? kokain?, wystarczy wsparcie przyjaci¨®? i rodziny lub zapoznanie si? ze szkodliwymi skutkami narkotyku. Dla os¨®b, kt¨®rym trudno jest przesta? za?ywa? kokain?, dost?pne jest leczenie.
Pomoc osobom uzale?nionym
Je?li chcesz uzyska? pomoc w zwi?zku z za?ywaniem kokainy, w zale?no?ci od regionu, w kt¨®rym mieszkasz, mo?esz skierowa? si? do us?ug zwi?zanych z uzale?nieniami lub do swojego lekarza rodzinnego. Zostaniesz poddany badaniu, podczas kt¨®rej specjalista dowie si? wi?cej o tobie i twoim ?yciu. Pomo?e im to zdecydowa?, czy musisz przej?? do planu leczenia i jak plan mo?e odpowiada? Twoim potrzebom.
Leczenie uzale?nienia od kokainy mo?e obejmowa?:
- Psychoterapia ¨C terapia pobudzaj?ca motywacj?, terapia poznawczo-behawioralna (CBT) lub terapia dla par mog? pom¨®c ci zrozumie? twoje my?li i zachowania zwi?zane z za?ywaniem kokainy. Niekt¨®re z nich nie s? dost?pne dla os¨®b nadal za?ywaj?cych kokain?.
- Grupy wsparcia ¨C grupy wzajemnego wsparcia mog? okaza? si? przydatne. Na przyk?ad programy dwunastu krok¨®w, takie jak Anonimowi Kokaini?ci (Cocaine Anonymous) lub Anonimowi Narkomani (Narcotics Anonymous). Na regularnych spotkaniach osoby, kt¨®re powr¨®ci?y do na?ogu, udzielaj? porad i wskaz¨®wek, a cz?onkowie dziel? si? swoimi do?wiadczeniami.
Wi?kszo?? metod leczenia uzale?nienia od kokainy jest dost?pna w spo?eczno?ci. Mo?e si? jednak zdarzy?, ?e b?dziesz musia? uda? si? do szpitala, je?li masz fizyczne lub psychiczne komplikacje zdrowotne lub jeste? uzale?niony od wielu substancji.
Leki
Niestety, nie znaleziono ?adnych lek¨®w, w przypadku kt¨®rych udowodniono pomoc w uzale?nieniu od kokainy lub odstawieniu kokainy.
Lekarze mog? przepisa? inne leki, kt¨®re pomog? zmniejszy? skutki odstawienia kokainy. Na przyk?ad tabletki nasenne na bezsenno??. Takie rozwi?zania s? dobierane indywidualnie.
Obecne badania wykaza?y niewielkie potencjalne korzy?ci ze stosowania trzech rodzaj¨®w lek¨®w. Wszystkie trzy terapie wymagaj? jeszcze dalszych bada¨½, zanim b?dziemy mogli by? pewni, ?e s? pomocne.
- Disulfiram ¨C lek ten jest powszechnie stosowany w leczeniu os¨®b uzale?nionych od alkoholu.
- Psychostymulanty ¨C s? to leki, kt¨®re wp?ywaj? na organizm w taki sam spos¨®b jak kokaina. Mog? one pom¨®c komu? w zaprzestaniu u?ywania kokainy.
- N-acetylocysteina ¨C istniej? pewne dowody wskazuj?ce na to, ?e mo?e ona pom¨®c zmniejszy? g?¨®d kokainowy i pom¨®c osobie, kt¨®ra przesta?a za?ywa? kokain?.
Zbadano te? inne leki, w tym:
- leki przeciwdepresyjne,
- leki przeciwdrgawkowe,
- leki przeciwpsychotyczne,
- agoni?ci dopaminy,
- baklofen.
Nie wykazano jednak, by pomaga?y one w leczeniu uzale?nienia od kokainy.
Trwaj? badania nad szczepionk? blokuj?c? dzia?anie kokainy.
Gdzie szuka? pomocy?
Wa?ne jest, aby si? dokszta?ci? i zrozumie?, jaki wp?yw mo?e mie? na ciebie kokaina. Oto kilka zaufanych stron internetowych, kt¨®re zawieraj? rzeczowe informacje, porady i wsparcie:
Informacje o za?ywaniu narkotyk¨®w
- ¨C ta strona internetowa zawiera fakty, wsparcie i porady dotycz?ce narkotyk¨®w i alkoholu.
- ¨C niezale?ny organ naukowy zajmuj?cy si? narkotykami w Wielkiej Brytanii. Dostarcza jasnych, opartych na dowodach informacji na temat narkotyk¨®w.
- ¨C szkocka organizacja charytatywna zajmuj?ca si? zwalczaniem szkodliwo?ci. Zapewnia informacje i wsparcie, aby pom¨®c ludziom w dokonywaniu pozytywnych wybor¨®w dotycz?cych za?ywania narkotyk¨®w i zdrowia seksualnego.
Dost?pne wsparcie
- ¨C dowiedz si?, jakie wsparcie NHS jest dost?pne w przypadku uzale?nienia od kokainy.
- ¨C dwunastostopniowy program, kt¨®rego celem jest pomoc ludziom w zaprzestaniu u?ywania kokainy.
- ¨C dwunastostopniowy program, kt¨®rego celem jest pomoc ludziom w zaprzestaniu za?ywania narkotyk¨®w.
- ¨C internetowy program oparty na naukowych podstawach, kt¨®ry pomaga ludziom wyj?? z uzale?nienia.
Wymiana igie?
W punktach wymiany igie? mo?na wymieni? zu?yte ig?y na czyste. Zmniejsza to ryzyko:
- wirus¨®w przenoszonych przez krew,
- ropni w miejscu wstrzykni?cia,
- zranienia si? wyrzuconymi ig?ami przez innych.
Punkty wymiany igie? mog? r¨®wnie? oferowa? czyst? foli?. Mo?e to zmniejszy? uszkodzenia p?uc spowodowane paleniem cracku.
Punkty wymiany igie? s? dost?pne w ca?ej Wielkiej Brytanii. Na niekt¨®rych obszarach znajduj? si? w lokalnych aptekach, a na innych s? tworzone przez organizacje antynarkotykowe. Skorzystaj z poni?szych link¨®w, aby znale?? pomoc w twojej okolicy:
- ,
Lub porozmawiaj ze swoim lekarzem rodzinnym lub lokalnym o?rodkiem uzale?nie¨½, aby dowiedzie? si? wi?cej.
Pomoc w zale?no?ci od regionu:
Wsparcie dla przyjaci¨®? i rodziny
Je?li martwisz si? o swojego partnera, przyjaciela lub cz?onka rodziny, kt¨®ry za?ywa kokain?, s? miejsca, w kt¨®rych mo?esz uzyska? pomoc, wsparcie i informacje:
- ¨C ta strona zawiera list? wielu przydatnych organizacji ?wiadcz?cych pomoc.
- ¨C organizacja ta zapewnia wzajemne wsparcie rodzinom i przyjacio?om os¨®b z problemami narkotykowymi.
- ¨C ta organizacja charytatywna zajmuje si? wp?ywem alkoholu, narkotyk¨®w lub hazardu na rodzin? i przyjaci¨®?. W Anglii i Walii.
- ¨C ta organizacja charytatywna wspiera ka?dego, kto obawia si? problem¨®w alkoholowych i narkotykowych innej osoby. Dzia?a w Szkocji.
- ¨C ta organizacja charytatywna wspiera osoby, dotkni?te lub osamotnione z powodu szkodliwego za?ywania alkoholu, narkotyk¨®w, innych substancji lub uprawiania hazardu przez inn? osob?.
- ¨C ta organizacja charytatywna zapewnia pa¨½stwow? sie? spotka¨½ wzajemnej pomocy i program¨®w szkoleniowych online. W tym spotka¨½ dla rodziny i przyjaci¨®? osoby uzale?nionej.
- ¨C krajowe centrum zapewniaj?ce porady i informacje dla spo?ecze¨½stwa i profesjonalist¨®w na temat przepis¨®w dotycz?cych za?ywania narkotyk¨®w.
?°ù¨®»å?²¹
Informacje te zosta?y opracowane przez Rad? Redakcyjn? ds. Zaanga?owania Publicznego Kr¨®lewskiego Kolegium Psychiatr¨®w. Informacje te odzwierciedlaj? najbardziej rzetelne dane dost?pne w czasie ich opracowywania.
Specjali?ci ¨C autorzy publikacji: Dr Donna Mullen i dr Cedar Andress
Specjalne podzi?kowania dla Regional Service User Network za zweryfikowanie tego materia?u.
Pe?ne referencje dost?pne na ??danie.
Data publikacji: grudzie¨½ 2022
Data weryfikacji: grudzie¨½ 2025
? Kr¨®lewskie Kolegium Psychiatr¨®w (ÂÜÀòÊÓÆµ)
This translation was produced by CLEAR Global (May 2025)